Zeytinyağımızın Sırrı Kaz Dağlarında Saklı

Son zamanlarda maden kazı alanlarına karşı verilen mücadeleyle gündeme geldiyse aslında kaz dağları sadece ülkemiz için değil dünya içinde önemli bir bölgedir.
Yunan mitolojisine konu olmuş tarihi, endemik bitkileri ve kaz dağlarına özel canlı hayatı bölgeyi ilgi odağı yapmakla kalmıyor aynı zamanda İşviçre alplerinden sonra dünyanın 2. oksijen zengini bölgesi olarak da bilimsel açıdan değerli kılıyor.

Kaz dağlarını biraz daha yakından tanıyalım ve ne kadar önemli olduğuna siz karar verin!

Marmara ve Ege Bölgesini ayıran Kaz Dağları (Ida Mount) Edremit Körfezinin üzerinde Çanakkale ve Balıkesir sınırları içerisinde sıradağlar şeklinde yer alır. Doğusunda Eybek, batısında Dede Dağı, kuzey doğusunda Gürgen ve Kocakatran dağlarından oluşur.

En yüksek tepesi Karataş 1.774m dir.

Marmara Bölgesinde uludağdan sonra en yüksek 2. dağdır. (aşağıdaki görsellerde mevcut), Yunan mitolojisinde IDA dağı olarak geçtiği için uluslarası camiada IDA MOUNT olarak bilinmektedir.

Bitki örtüsü oldukça zengin ve yoğundur, kazdağı göknarı olarak bilinen göknar türü sadece bu bölgede görülür, ayrıca kaz dağları 40 değişik endemik bitki türününde ev sahibidir. Dağın kuzeyinde meşe ve bazı maki toplulukları, yükseklere çıkıldıkça meşe-kestane-gürgen ve meşe-karaçam toplulukları görülür. Kayın ağacı da Kazdağı bitki örtüsünün önemli bir kısmını oluşturur. Yaklaşık 600–700m yükseklikten sonra Kazdağı Göknarı ile yoğunlaşan orman çok güzel görüntüler verir.

Güneyde Edremit Körfezi, doğuda Zeytinli Çayı, kuzeyde Karamenderes Çayı ve batıda Mıhlı Çayı arasında kalan ve 21bin hektarlık alan 1994 te Kaz Dağı Milli Parkı olarak ilan edilmiştir, jeolojik geçmişi, çok çeşitli bitki örtüsü, endemik türleriyle bu bölge Alp dağlarından sonra dünyanın 2. yüksek oksijen oranının ölçüldüğü yer olarakda ayrı bir öneme sahiptir.

2003 yılında yapılan envanter çalışması verilerine göre alanın yüksek rakımlı kuzey bölgelerinde ve yerleşim yerlerine yakın alt bölgelerinde hayvan varlığı doğal az olsada, orta bantlarda diğer bölgelere oranla daha çok ayı, domuz, kurt, karaca, tilki, porsuk, sansar gibi türler mevcuttur.

Bölgede 10-15 yıl öncesine kadar sırtlan ve vaşak gibi hayvanlar görülmesine rağmen, bugün bu türlerin tükendiği anlaşılmıştır. Ayı, kurt ve karaca gibi türlerin de risk altında olduğu belirtilmektedir.

Diğer isimleri Ayı Sarımsağı, Orman sarımsağı ve cadı soğanı, kronik deri haftalıkları, kireçlenme, akne şikayetleri, bağırsak ve mide problemlerinin çoğu, gaz sancısı, kronik ishal, kabızlık, Unutkanlık, bronşit, kalp çarpıntısı, yüksek tansiyon, baş dönmesi vb. rahatsızlarda etkilidir.

• Akciğerlerde su toplanması sorununa iyi gelir.
• Doku yaşlanmasını yavaşlatan antioksidan etkisi vardır.
• Şurubu, balgam sebebiyle soluk alma zorluğu çeken kişiler için kullanılır.
• Yaprakları taze ve çiğ olarak kullanıldığında mesane şikayetlerini giderir, böbrekleri temizleme özelliği vardır.

Güneşi gören yüksek yamaçlarda ve çayırlarda yetişir. Terlemeyi artırarak ateş ve soğuk algınlığına iyi gelir.

• İştahı artırır , sakinleştirici özelliği vardır, uykusuzluğa iyi gelir.
• Mide kramplarına, gaz sancısına, gastrite iyi gelir.
• Karaciğer rahatsızlıklarında kullanılır.
• İltihabı hafifletir, idrar söktürücüdür
• Adet dönemi ağrılarını hafifletir.

Mucizevi kantaron bitkisi sarı kantaron ve Kırmızı Kantaron olarak ikiye türdür. A ve C vitaminleri ile çeşitli mineraller içerir. En çok yara iyileştirici özelliği ile bilinir. Zona hastalığında denenmiş ve faydası kanıtlanmıştır.

• Kas gevşetici özelliği ile adet dönemlerinde oluşan kasık ağrılarının dinmesine yardımcı olur.
• Mide ağrıları, gastrit ve ülserin tedavisinde kullanılır.
• Solunum yollarını açar göğsü yumuşatır, öksürüğü keser, bronşit tedavisinde kullanılır.
• Depresyona iyi gelir, sakinleştrici etkisi vardır.
• İdrar yolu enfesksiyonlarında ve böbrek sorunlarında faydalı olan bu bitki, böreklerde veya mesanede oluşmuş olan taşların erimesini ve düşmesini sağlar.
• Yağı şakak kısımlarına sürülerek baş ağrısına, sırt ve bel bölgelerine sürülerek o bölgelerdeki ağrıların giderilmesi için de kullanılmalıdır.
• Bebeklerdeki gaz ve karın ağrısı sorununa iyi gelir.
• Ses kısıklığına çok faydalıdır. Kekemelik sorununa iyi gelir ve sinirsel olarak düzelme sağlar.
• İshale karşı ciddi derecede faydası vardır.
• Grip sorununda etkisi görülmektedir.
• Balgam ve idrar söktürücü olarak kullanılır. Nekahet dönemini kısaltır.
• Bağırsaklarda oluşan solucanların dökülmesini sağlar.

“Dağ Çayı” olarak da bilinir. Aşağıda efsanesine değindiğimiz Sarıkız Tepesi gibi 1500 metreden yüksek olan kayalıklarda yetişir.

• Antiülser, antimikrobiyal, antioksidan özelliği taşır.
• Diş eti hastalıklarına karşı etkilidir.
• Ağrı kesici, ateş düşürücü olarak da kullanılır.
• Sindirimi kolaylaştırır. Soğuk algınlığında faydalıdır.

Ayvacık'ın bir köyünde sarı saçlı güzel bir kız yaşar. Annesinin erken ölümünden sonra babası karısının hatıralarıyal dolu bu köyden göçmek ister ve kızını alarak kazdağlarının eteklerindeki Güre Kavurmacılar köyüne yerleşirler, çobanlık yaparak geçimlerini sağlarlar, yıllar geçer genç kız çok güzel bir kız olur, babasıda oldukça yaşlanmıştır, hacca gitmek ister, kızını köylülere emanet eder ve yola koyulur, köyün gençleri kıza taliptir, ancak kızın kimsede gözü yoktur, istediğini alamayan gençler kıza iftira atarlar, köylü iftiralara inanır, geleneklere göre kızın öldürülmesi gerekmektedir, hacdan dönen baba durumu öğrenir ancak kızına kıyamadığından yanına birkaç kaz da vererek onu dağın tepesine bırakır döner.

Yıllar sonra dağda yolunu kaybedenler kendilerine çok güzel bir kızın yardım ettiğini yanında da birçok kaz bulunduğunu anlatırlar köyde. Bunu duyan baba kızını tekrar görmek üzere zirveye gider ve kızının kazlarla birlikte yaşadığını görür, çok mutlu olur, abdest almak için su istediğinde gelen suyun tuzlu olduğunu farkeder fakat kızının oraya tuzlu su getirmesinin de mümkün olmadığını bilir, çok geçmeden kızının aslında erdiğini anlar, yıllar önce kızına iftira edildiğinide anlamıştır.
Sarıkızın siyah bir bulutun içinde yok olduğuna inanılır, babasıda kızına atılan iftiradan dolayı Kavurmacılar köyü halkına beddua eder, o yüzden bu köyde artık kimse yaşamaz. Bu üzüntüyle daha fazla yaşayamayan baba bugün Babatepe olarak bilinen yerde ölür.

Köylü efsaneyi yaşatmak için yassı taşlardan babaya türbe yapar, bugün babanın türbesinin bulunduğu yere Baba Tepe, sarıkızın türbesinin bulunduğu yere Sarıkız Tepe denilmektedir.
Efsaneye meraklı olanlar bu türbeleri görmek için 1726m rakımdaki bu alana günübirlik geziler düzenlenmektedir.

Avrupa ve Asya kıtalarında daha çok görülen bu bitkinin 3 farklı türü vardır. Kazdağlarında latincesi “Galium Moilugo” olan türü bulunmaktadır. Binlerce yıl öncesinde peynir yapımında kullanılmıştır. Eski zamanlarda yılan ısırıklarında, tiroit problemlerinde (guatr), karaciğer rahatsızlıklarında kullanılmıştır.

• Hipokrates, menstrüasyon söktürücü olarak bu otu önermiştir. Kan yapıcı özelliği bulunmaktadır.
• Lenf düğümleri enfeksiyonlarında, sedef rahatsızlığında kullanılmaktadır.
• Çayı kanı temizler, idrar söktürücü özelliği vardır, uykusuzluk ve bazı psikolojik sorunlara iyi gelir.
• Gargarası ses tellerinde oluşan ödemlere ve ağız yaralarına faydalıdır.
• İçerisinde bulunan kimyasallar sayesinde basur hastalığına da iyi gelir.
• Kaynatılıp buharında beklenildiğinde cildi germe özelliği taşır.

Baklagiller grubuna ait bir bitkidir. farklı yüksekliklerde yetişebilir. Çeşitli alerjilere iyi geldiği bilinmektedir.

• Kemoterapi tedavisi gören hastalarda meydana gelen zararların önlenmesinde kullanılır.
• Kalbe ve beyne oksijen taşınmasına yardımcı olur.
• Karaciğer hasarına karşı önlem olarak kullanılmaktadır.
• Vücuttaki toksinlerin atılmasını sağlar.
• Başka bitkilerle kullanıldığında etkisini artırır; ancak kan pıhtılaşmasını önleyici ilaçlarla birlikte kullanılmamalıdır.

Papatyaya benzeyen bu bitkinin farkedilmesi zordur. Karaciğerde ve dalakta biriken kanı temizleyici özelliğe sahiptir.

• İshali önler. İdrar atılımında etkilir.
• Safra kesesi taşlarını eritici özelliği vardır.

Kazdağına Özgü Göknar Çamgiller familyasındandır.

Yara ve çıbanlarda mikrop öldürücü etkisi sayesinde merhem olarak kullanılır.
Yaprakları, taze yeşil kozalakları kaynatılıp şurup olarak içildiğinde solunum yolu rahatsızlıklarına iyi gelir.
Ayrıca mobilya yapımında da kullanılmaktadır.

Kır Karanfili, Nazar Otu ve Guguçiçeği olarak da bilinir. Dağ ve bayırlarda yetişir.

• Gribal enfeksiyonların iyileştirilmesinde etkilidir.
• Mide üşütmelerinde faydalıdır.
• Cinsel isteği artırıcı özelliğe sahiptir.
• Yatıştırıcı sakinleştirici etkisi vardır.

En bilinen özelliği idrar söktürücü olmasıdır, yemeklerde ve süs bitkisi olarak da kullanılır.

Turistik açıdan bakıldığında Kazdağlarında gezilecek çok yer var, Kazdağı milli park sınırları içerisinde Pınarbaşı, adını sıçrayan su anlamına gelen tüvleyenden alan Sutüven şelalesi, Hasan Boğuldu Şelalesi, Mıhlı Şelalesi, Şahindere Kanyonu, Darıdere Tabiat Parkı ve Sarıkız Tepesi gibi doğal güzellikler sayılabilir.

Konaklama açısından Çamlıbel Köyünde turistik mekanlar mevcut, aynı zamanda Edremit Körfezine bakan bu tepenin manzarası çok güzel. Adatepe Köyü, Kızılkeçili köyü, Yeşilyurt Köyü hem tarihi zenginlikleri bol hem tabiatla içiçe olmaktan zevk alanlar için önerilebilir.

Tarihi eserlere meraklı olanlar için Tahtakuşlar Etnografya Galerisi, Türkiye’nin ilk Özel Etnoğrafya Müzesi. Kaz Dağları’nın eteklerinde kurulu 8 Türkmen köyünden biri olan Tahtakuş köyündeki bu küçük müze aynı zamanda Türkiye’nin bir köyde kurulan ilk özel müzesi. Orta Asyadan göç eden Türk boylarının özgün kültür varlıkları, giyim eşyaları, aletleri, halıları ve çadırları ve her tür sanat yapıtları sergileniyor. Zeytin, zeytinyağı, sabun ve kekik gibi doğal ürünleri de bulabileceğiniz galeride dünyada sergilenen en büyük deri sırtlı deniz kaplumbağasını da görebilirsiniz.  Balıkesir’in Edremit ilçesine bağlı bir köy olan Tahtakuşlar Köyü Edremit’e 17, Akçay’a 5 ve Balıkesir-Çanakkale karayoluna 2 kilometre uzaklıkta yer alıyor.

Bölgenin antik kültürünün oldukça zengin olduğunu söylemeye gerek yok, Altınoluk’a iki kilometre mesafede yer alan Antandros Antik Kenti, Bizans İmparatorluğunun önemli piskoposluklarından birisiydi. Bu bölgede çıkarılan tarihi eserlerin bir kısmı Bursa Arkeoloji Müzesinde sergilenmektedir.

Gatenatura, Kaz Dağları kendine has doğal bitki örtüsü ve iklimi sebebiyle bazı bölgelerinde özellikle 700m ve üzerinde oluşmuş doğal zeytin bahçelerinden elde edilen hasattan üretilen saf zeytinyağıdır. Bölge rakımından dolayı sürekli rüzgar almakta ve zararlı haşerelerin yaşamasına elverişli değildir. Gatenatura sadece bu bahçelerden toplanan zeytinlerden üretildiği için besleyici değerleri yüksek, polifenol değeri açısından birinci kalitededir. Gatenatura hakkında detaylı bilgi için tıklayın.